عفونت بيمارستانی و رنگهای آنتي باكتريال نانو فناوری شركت دانش بنيان رنگين نانو ساختار( رنس)
نگارش: دكتر مهدي رحماني
عفونت بیمارستانی (Hospital-acquired infection) یا nosocomial infection عفونتی است که بیمار در بیمارستان به آن آلوده می‌شود. مثلاً بیمار دچار شکستگی پا در بیمارستان دچار عفونت ادراری شود. عفونت بیمارستانی یکی از دلایل اصلی مرگ و همچنین افزایش دوران نقاهت می‌باشد.
بر اساس تحقیقی که سازمان بهداشت جهانی در ۵۵ بیمارستان در ۱۴ کشور به انجام رسانده نشان می‌دهد که میانگین ۸٬۶٪ از بیماران بستری شده مبتلا به عفونت بیمارستانی شده‌اند.[۱] معمولاً میکروب‌های عامل عفونتهای بیمارستانی به درمان مقاومند.
عفونت بیمارستانی حداقل ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از پذیرش بیمار در بیمارستان ایجاد شود و در زمان پذیرش بیمار، فرد نباید علایم آشکار عفونت مربوط را داشته باشد و بیماری در دورهٔ نهفتگی خود نباشد. کوتاه کردن دوره بستری بیماران و سترون کردن سطوح و ابزار درمانی از شیوع عفونتهای بیمارستانی می‌کاهد.
انواع عفونت‌ها
- استافیلوکوکوس اورئوس
- اشرشيا كليفرم
- کاندیدا آلبیکانس
- سودوموناس آئروژینوزا
استافيلوكوكوس اورئوس
استافیلوکوک اورئوس (به لاتین: Staphylococcus aureus)، کوکسی گرم مثبت و بی‌هوازی اختیاری است که مهم‌ترین گونه در جنس (سرده) استافیلوکوک از نظر پزشکی محسوب می‌شود. گاهی اوقات به این باکتری، استافیلوکوک طلایی نیز می‌گویند. اورئوس در زبان لاتین به معنای طلایی است.[۱]
این باکتری ممکن است به شکل فلور عادی پوست یا بینی وجود داشته باشد. این طور تخمین زده می‌شود که ۲۰ درصد از مردم به مدت طولانی، ناقل باکتری باشند. استافیلوکوک اورئوس، یکی از موفق‌ترین باکتری‌های بیماریزاست. این باکتری به دلیل تولید رنگدانه طلایی کارتنوئیدی به نام استافیلوزانتین(به لاتین: staphyloxanthin)، کلنی‌های زرد رنگی را ایجاد می‌نماید. این پیگمان در بیماری‌زایی نقش دارد زیرا به عنوان ماده آنتی اکسیدان عمل کرده و موجب در امان ماندن باکتری در برابر رادیکال‌های آزاد اکسیژن می‌شود.[۲] رادیکال‌های آزاد اکسیژن توسط سیستم ایمنی (گلبول‌های سفید) میزبان برای کشتن باکتری‌ها تولید میشوند.
استافیلوکوک اورئوس، گستره وسیعی از عفونت‌ها از عفونتهای ساده پوستی (مانند جوشدانه، کورک، کفگیرک، گل مژه و آبسه) گرفته تا بیماریهای تهدیدکننده زندگی (مانند پنومونی، مننژیت، استئومیلیت، اندوکاردیت، سندرم شوک سمی و سپتی سمی) را ایجاد می‌نماید. استافیلوکوک اورئوس به عنوان یکی از ۵ عامل شایع ایجادکننده عفونتهای بیمارستانی به ویژه عفونتهای زخم پس از جراحی است. هر سال، ۵۰۰ هزار نفر در بیمارستان‌های ایالات متحده آمریکا به عفونتهای استافیلوکوک اورئوس مبتلا میشوند.[۳]
استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین (MRSA)، سویه‌های خاصی از این باکتری هستند که به بیشتر آنتی بیوتیک‌ها مقاوم می‌باشند. MRSA، بیشتر در بیمارستان‌ها دیده شده‌است. به این نوع از سویه‌ها، HA-MRSA یا به اصطلاح، استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین اکتسابی از بیمارستان می‌گویند اما در حال حاضر، سویه‌های استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین اکتسابی از جامعه (CA-MRSA) در حال گسترش می‌باشند. سویه‌های CA-MRSA بر خلاف HA-MRSA، ارتباطی با بستری شدن در بیمارستان ندارند. استافیلوکوک اورئوس اولین بار در سال ۱۸۸۰ توسط جراح اسکاتلندی، آلکساندر اوگستون(به انگلیسی: Alexander Ogston) در شهر آبردین (اسکاتلند) از نمونه چرک آبسه جراحی جدا شد.[۴]
اشرشيا كليفرم
اشریشیا کُلی6′ (نام علمی: Escherichia coli) یا بطور اختصار E.coli، نوعی باسیل گرم منفی از خانواده انتروباکتریاسه‌است که بطور شایع در روده جانوران خونگرم وجود دارد. بیشتر سویه‌های اشریشیا کلی، بی‌آزار هستند اما برخی از سروتیپ‌ها مانند O157:H۷ موجب مسمویت غذایی و اسهال میشوند.[۱] این سویه‌های بی‌آزار، بخشی از فلور عادی روده هستند. آنها در تولید ویتامین K۲ نقش دارند و از استقرار باکتری‌های بیماری‌زا در روده جلوگیری میکنند. این باکتری، ۰/۱٪ فلور روده را به خود اختصاص داده‌است. این باکتری از طریق مسیر مدفوعی-دهانی (به انگلیسی: oral- fecal) از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود.
شایعترین عامل عفونت دستگاه ادراری است که حدود ۹۰ درصد عفونتهای ادراری در زنان جوان را به خود اختصاص می‌دهد. علائم بالینی این عفونت به صورت تکرر ادرار، سوزش ادراری، خون در ادرار و چرک در ادرار است.این باکتری سه آنزیم دارد که ژن های سازنده آن را کنار هم قرار میدهند و توسط یک بخش تنظیمی بیان میشوند.
اين عفونت یکی از متنوع‌ترین گونه‌های باکتریایی است بطوریکه ۲۰ درصد از ژنوم آن بین سویه‌های مختلف، مشترک است.[۱۲] از دیدگاه تکاملی، حتی می‌توان شیگلا را نوعی E.coli به حساب آورد.[۱۳] اغلب تیپ‌های این باکتری در روده بیماری‌زا نیستند ولی برخی از تیپ‌های آن (پاتوتیپ یا ویروتیپ)، توانایی ایجاد بیماری را دارند.
اشریشیا کلی انتروتوکسیژنیک (به انگلیسی: Enterotoxigenic E. coli، به طور مخفف ETEC) با تولید سم‌های LT یا ST موجب مسمومیت غذایی در مسافران (اسهال مسافران) می‌شود. اشریشیا کلی انتروپاتوژن (به انگلیسی: Enteropathogenic E. coli، به طور مخفف EPEC) با آسیب مستقیم به بافت روده موجب اسهال در کودکان می‌شود.
اشریشیا کلی انتروهموراژیک (به انگلیسی: Enterohemorrhagic E. coli، به طور مخفف EHEC) با ترشح توکسین شیگا (stx toxin) موجب اسهال خونی می‌شود. اشریشیا انترواینویزیو (به انگلیسی: Enteroinvasive E. coli، به طور مخفف EIEC) همانند شیگلا بطور مستقیم با تهاجم بافتی به سلول‌های روده آسیب می‌رساند. اشریشیا اوروپاتوژنیک (به انگلیسی: Uropathogenic E. coli، به طور مخفف UPEC) در عفونت مجرای ادراری بویژه سیستیت نقش دارد.[۱۴]
كانديداآلبيكانس
کاندیدا آلبیکانس (Candida_albicans) یک قارچ و مخمر دو دیپلوئیدی است و معمولاً عامل ایجاد عفونتهای برفک دهان و واژینیت قارچی است.
کاندیدا آلبیکانس به‌صورت گندروی (ساپروفیت) (همزیست) بر روی پوست و در دهان ، دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی می‌روید. این قارچ میکروسکوپی جزو میکروارگانیسمهای تشکیل دهنده فلورمیکروبی بدن است و به‌طور طبیعی به‌صورت هم‌زیستی مسالمت آمیز با ما زندگی می‌کند و بیماری ایجاد نمی‌کند. بهم خوردن تعادل محیط زیست فلورمیکروبی بدن، سبب رشد بی رویه این قارچ می‌شود ؛که در مواردی باعث ایجاد عفونتهای شدید مخاطی و جلدی ، کاندیدیازیس واژن ، برفک دهان یا سایر بیماریهای قارچی می‌گردد.در افرادی که از دستگاههای متحرک ارتودنسی استفاده میکنند ،علائم شیوع کاندیدا آلبیکنس دیده می شود.[۲]
درمان آن معمولاً راحت است و با پماد کلوتریمازول می‌توان این قارچ‌ها را از بین برد.
سودوموناس
سودوموناس آئروژینوزا یک باکتریِِِ باسیلِ گرم منفی است که بیشتر در پیرامون ما یافت می‌شود. این موجود زنده در خاک، آب و دیگر پیرامون‌های نمناک یافت
ميشوند
سودوموناس آئروژینوزا یک بیماریزای فرصت طلب است. این باکتری از سیستم ایمنی ناتوان کسان سوء بهره‌گیری کرده و در آنها عفونت و سموم مضر برای بافت‌ها ایجاد می‌کند. سودوموناس آئروژینوزا سبب عفونتهای مجاری ادراری، سیستم تنفسی، التهاب و آماس پوست، عفونتهای بافتهای نرم، باکتریمی (وجود باکتری در خون) عفونتهای استخوان و مفاصل، عفونتهای معده و روده‌ای و عفونتهای سیستمیک گوناگون به ویژه در بیماران با سوختگی‌های شدید، بیماران دچار به سرطان و ایدز که سیستم ایمنی آنها سرکوب شده‌است، مینمايند.
باکتری ویژه افرادی است که دچار به سیستیک فیبروزیس هستند و منبع مشترک عفونت شش‌ها در این کسان است. سودوموناس آئروژینوزا به شدت با بیماران سرطانی و سوختگی و کسانیکه سیستم ایمنی آنها سرکوب شده‌است ارتباط دارد. میزان مرگ برای کسان دچار به این باکتری نزدیک ۵۰ درصد است.
عفونتهای بیمارستانی چرا اتفاق می‌افتد؟
مساله عفونت در محیط بیمارستان کمی عجیب نیست؟
عفونتهای بیمارستانی برخاسته از میکروب‌هایی است که در محیط‌های بیمارستانی زندگی میکنند و به دلیل مساعد بودن شرایط محیط زیست رشد میکنند و تکثیر میشوند. این عفونت پس از پذیرش بیمار در بیمارستان، معمولا 48 یا 72 ساعت بعد یا طی دوره‌ای مشخص 10 تا30 روز پس از ترخیص بیمار اتفاق می‌افتد و در زمان پذیرش بیمار وجود نداشته است.
در صورتی که به دنبال اعمال جراحی، در بدن بیماران جسم خارجی کار گذاشته شود (Implant)، عفونت بیمارستانی می‌تواند تا یک سال بعد هم روی بدهد و علاوه بر بیماران، کارکنان و عیادت‌کنندگان را هم مبتلا کند. هر یک از اعضای بدن می‌تواند در بیمارستان، دچار عفونت شود ولی در بین انواع عفونتهای بیمارستانی، عفونت دستگاه ادراری (42 درصد)، عفونت دستگاه تنفسی تحتانی (11 درصد ) پنومونی (15 تا 20 درصد)، عفونت ناشی از زخم جراحی (24 درصد) و عفونت دستگاه گردش خون (5 تا 10 درصد)، از اهمیت خاصی برخوردارند.
طبق بررسی‌های انجام شده، عفونت ادراری، شایعترین و پنومونی کشنده‌ترین عفونت بیمارستانی محسوب میشوند، اگرچه در بعضی از مراکز، عفونت بیمارستانی دستگاه گردش خون، علت اصلی مرگ بیماران است. این قبیل میکروب‌ها تا حدی مهلک و خطرناک هستند و رعایت نکردن نکات بهداشتی و مراقبتی برای مبتلایان براحتی می‌تواند جان بیماران را به خطر بیندازد.
این میکروب‌ها به‌طور طبیعی با سایر میکروب‌های معمول که به آنها میکروب‌های نجیب گفته می‌شود، متفاوتند و به آنها میکروب‌های نانجیب اطلاق می‌شود. خطر مرگ و میر ناشی از ابتلا به عفونتهای بیمارستانی ناشی از این میکروب‌ها بسیار بالاست. در بیمارانی که مدت بستری شدن آنها در بیمارستان به هر دلیلی طولانی‌تر از حد معمول است، زمینه ابتلا به عفونتهای بیمارستانی به مراتب بالا می‌رود و میکروب، این افراد را بیشتر تهدید می‌کند.
پس عفونت بیمارستانی مورد شایعی است و بعد از بستری شدن در بیمارستان احتمال ابتلا به آن وجود دارد؟
احتمال بروز عفونتهای بیمارستانی معمولا در تمام بیمارستان‌های دنیا وجود دارد و بیمارستان‌های داخلی هم از این امر مستثنی نیستند و گه‌گاه خبر مرگ و میر شماری از بیماران بر اثر ابتلا به عفونتهای بیمارستانی به گوش می‌رسد.
در این میان، بیمارستان‌های عفونی و سوانح و سوختگی در درجه اول خطر قرار دارند و احتمال بروز عفونتهای بیمارستانی در آنها به مراتب بالاتر از سایر بیمارستان‌هاست. ولی رعایت اصول بهداشتی و نگهداری بیماران در زمان مقرر و جلوگیری از تمدید بیجای بیماران، می‌تواند تا حد زیادی مانع شیوع عفونت شود.
این میکروب‌ها بیشتر در کدام بخش مستعد رشد هستند؟
میکروب‌های عامل بروز عفونتهای بیمارستانی بیشتر در بخش‌های حساس بیمارستانی از جمله آی.سی.یو، اِن.آی.سی.یو (بخش مخصوص نگهداری کودکان)، پی.آی.سی.یو (مخصوص نگهداری اطفال)، بخش‌های سوختگی و بخش‌های بستری بیماریهای پرخطر رشد میکنند و بیمارانی که در این بخشها نگهداری میشوند، بیشتر از سایر بخش‌های بیمارستانی در معرض ابتلا به عفونت هستند.
علاوه بر این، حتی بیمارانی که در بخش‌های عمومی نیز بستری هستند ممکن است به این میکروب‌ها مبتلا شوند که باید مراقبت‌های لازم در مورد آنها صورت گیرد. میکروب‌های پدیدآورنده عفونتهای بیمارستانی انواع مختلفی دارند که از این میان می‌توان به میکروب‌های گِرَن مثبت، گِرَن منفی، بی‌هوازی و قارچ‌ها اشاره کرد. از میکروب‌های گِرَن مثبت، خانواده میکروب‌های استافیلوکوک، از میکروب‌های گِرَن منفی، کولی باسیل و سودوموناس و انواع قارچ‌ها را می‌توان نام برد.
این میکروب‌ها بیشتر چه افرادی را تهدید میکنند؟
از آنجا که عفونتهای بیمارستانی بسیار پرخطرند، ممکن است هر بیماری را در محیط‌های بیمارستانی مبتلا کند ولی در این میان شماری از بیماران بیش از سایرین در معرض ابتلا به این قبیل عفونت‌ها قرار دارند. به طور کلی، سه گروه از بیماران مستعد ابتلا به میکروب‌های نانجیب هستند؛ یک گروه، بیمارانی هستند که به دلیل شرایط حاد به مراقبت‌های ویژه و بستری شدن در بخش‌‌مراقبت‌های ویژه نیاز دارند، گروه دوم، بیمارانی که دارای ریسک فاکتورها یا عوامل خطرساز هستند.
مبتلایان به ذات‌الریه، دیابت، مشکلات کلیوی، مغزی، بیماریهای مزمن، فلج مغزی و سوختگی‌ها و نقص عضو و نوزادان و افراد مسن از جمله افرادی هستند که احتمال ابتلایشان به عفونتهای بیمارستانی زیاد است؛ گروه سوم، بیمارانی را تشکیل میدهند که بیش از حد معمول در بیمارستان بستری میشوند.
آیا می‌توان از عفونتهای بیمارستانی پیشگیری کرد؟
پیشگیری، بهترین راه برای مبتلا نشدن به عفونتهای بیمارستانی است. حضور بیماران عفونی از شایعترین عوامل شیوع میکروب‌هاست؛ بنابراین مهم‌ترین نکته در این میان جلوگیری از منتقل نشدن میکروب از افراد مبتلا به بیماران سالم است. به عبارتی، پرستاران باید مراقبت کاملی از بیماران به عمل آورند و با محافظت کامل از آنها مانع سرایت میکروب‌ها به سایر بیماران بستری در بخش شوند.
پوششهاي آنتي باكتريال نانو فناوري در اين امر نقش مهمي ايفا ميكنند.
*رنگ پودري الكترواستاتيك نانوفناوري آنتي باكتريال شركت دانش بنيان رنگين نانو ساختار
از خانواده رنگهاي پودري الكترواستاتيك بوده و با كمك تكنولوژي نانو خواص آنتي باكتريالي در آن ايجاد شده است. بدين معنا كه باكتري هاي خانواده E.Coli و استافيلوكوكوس، در مواجهه با اين رنگها تا٩٩.٩٩٪ نابود ميشوند.
اين پوششها براي رنگ كردن كليه تجهيزات بيمارستاني، آزمايشگاهي، آموزشي، لوازم خانگي، تجهيزات ورزشي و …؛ توصيه ميشود كه با نابود كردن باكتري هاي بيماري زا به حفظ سلامت عمومي كمك ميكند.
اين پوششهاي نانوفناوري نسبت به رنگهاي معمولي ازخواص فيزيكي و شيميايي مطلوبتري هم برخوردارند.
رنگهاي ساختماني براي پوشش ديوارها و سطوح با خواص آنتي باكتريال قابل شستشو براي رنگ آميزي ديوار اتاقها، راهروها،بخشها و…با قابليت نابود كردن كليه باكتريها و عفونتهاي بيمارستاني نقشموثري در پيشگيري ايفا خواهند كرد.همچنين كليركوت دو جزيي آنتي باكتريال شركت رنگين نانوساختار براي پوشش دهي كليه تجهيزات و ملزومات بيمارستاني، هتلينگ بيمارستاني، كيتها و يونيتها، تخت و كمد و ترولي ها و… با هدف ايمن سازي در برابر رشد عفونتهاي بيماريزا فرموله و توليد گرديده اند.
بیشتر بخوانید: رنگ پودری چیست؟